Κατά Ιωάννην
Ακόμα ένα πρωτότυπο έργο νορβηγού συνθέτη, το Out of Darkness του Torbjorn Dyrud, οργανίστρα του καθεδρικού ναού του Trondheim, ηχογράφησε ο Martin Lindberg. Τυπικά είναι ένα ακόμα Πάθος. Τα κείμενα είναι και λατινικά και αγγλικά. Ξεκινούν με το Κατά Ιωάννην: Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος. Και από κει εξιστορούν όχι μόνο τα Πάθη, αλλά και την Ανάσταση. Η μουσική βέβαια δεν έχει καμία σχέση με τα πάθη του Μπαχ, αντίθετα είναι πολύ σύγχρονη, και χρησιμοποιεί πολύ ιδιαίτερα ηχοχρώματα, με βασικό όργανο τις ανθρώπινες φωνές (όχι μόνο τον λόγο και το τραγούδι), δύο τρομπέτες, και κρουστά (όχι μόνο μουσικά όργανα). Φαίνεται ότι το έργο γράφτηκε για την ακουστική του συγκεκριμένου καθεδρικού ναού με την μεγάλη αντήχηση και την εκμεταλλεύεται στο έπακρο. Η ηχογράφηση είναι κορυφαία, με τα δυναμικά να έχουν τον πρώτο λόγο. Η παραγωγή περιλαμβάνει ως συνήθως δύο δισκάκια με sacd, bluray, flac, κλπ, και δείχνει ξεκάθαρα την ειρωνεία ότι τώρα που μπορούμε πια να έχουμε σωστό πολυκάναλο υψηλής ανάλυσης στο σπίτι μας, η βιομηχανία που τόσον καιρό προωθούσε κακέκτυπα κινηματογραφικού ήχου γυρίζει την πλάτη. Αγοράστε το για το Πάσχα κι όχι μόνο.
Ρέκβιεμ
Σε αντίθεση με το προηγούμενο έργο, το Ρέκβιεμ του Faure είναι πασίγνωστο και πολύ αγαπητό. Συνήθως το ακούμε στην τελική «συμφωνική» έκδοσή του, αλλά τώρα είναι διαθέσιμη και μια ηχογράφηση που προσπαθεί να αναπαράγει την αρχική «λειτουργική» εκδοχή του, όπως παίχτηκε το 1889 στα πλαίσια μια λειτουργίας εις μνήμη των πεσόντων. Οι διαφορές είναι αρκετές και αξίζει να ακούσετε κι αυτή την πιο ελαφριά και σύντομη εκδοχή. Τον δίσκο συμπληρώνουν δύο σύντομα, νεανικά έργα του συνθέτη (Cantique de Jean Racine και Messe Basse).
Το μικρό ορχηστρικό σύνολο με όργανα του 19ου αιώνα (Orchestra of the Age of Enlightenment) συνδυάζεται με ανδρική χορωδία και αγόρια σοπράνο, γιατί στην εκκλησία Sainte-Marie-Madeleine όπου έγινε η πρεμιέρα δεν επιτρέπονταν οι γυναικείες φωνές. Το φωνητικό σύνολο προσφέρεται από τη φημισμένη χορωδία του King’s College του Cambridge. Μαέστρος είναι ο Stephen Cleobury. Η ηχογράφηση έγινε φυσικά στην «έδρα» της χορωδίας και η κυκλοφορία σε sacd. Όλοι οι μουσικοί τοποθετήθηκαν στη μία άκρη της εκκλησίας, οπότε η εικόνα είναι πολύ «σφιχτή» με μόνο την αντήχηση –και μάλιστα όχι πολλή– στα πίσω κανάλια. Μόνον ευκαιριακά ακούς τις αντανακλάσεις πίσω σου. Προσωπικά πιστεύω ότι θα άξιζε μια πιο εντυπωσιακή παρουσίαση στο πολυκάναλο. Ο σολίστας Gerald Finley είναι στο κεντρικό κανάλι, αλλά θα μου άρεσε η χορωδία να είναι δεξιά και αριστερά στις πλευρές του δωματίου, όπως συμβαίνει και κατά τη διάρκεια της ιερής ακολουθίας.
Μοτέτα
Οι Kings εξέδωσαν μόνοι τους το Ρέκβιεμ, αλλά η Χορωδία της Σουηδικής Ραδιοφωνίας (που την έχω ακόμα και σε έναν δίσκο του Μίκη Θεωδωράκη από τη δεκαετία του ’70) έχει συμβόλαιο με την Channel Classics. Ίσως η επιλογή της δισκογραφικής να οφείλεται στο ότι ο διευθυντής της Peter Dijkstra είναι ολλανδός. Ο Jared Sacks δεν είχε στο παρελθόν μείνει ικανοποιημένος από την ακουστική του ραδιοφωνικού στούντιο όπου ηχογράφησε την χορωδία, οπότε αυτή τη φορά ανακάλυψε την εκκλησία Engelbrekts στην Στοκχόλμη για να κάνει τη μαγεία του. Ο δίσκος με τα Μοτέτα του Brahms είναι ένα εξαιρετικό πόνημα, και ελπίζω να βοηθήσει να προβληθεί αυτή την άγνωστη πτυχή του γερμανού συνθέτη. Η ακουστική του χώρου προσφέρει ιδανική αντήχηση, χωρίς να χαλάει καθόλου την καθαρότητα του λόγου, και στο πολυκάναλο πρόγραμμα η ισορροπία ανάμεσα στα εμπρός και στα πίσω κανάλια είναι ιδανική. Μια ανατριχιαστική στιγμή είναι όταν το “Warum” αντηχεί μέσα στην αίθουσα και σβήνει με την χορωδία να το επαναλαμβάνει σιγανά.
Ivan Fischer
Το Palace of Arts στη Βουδαπέστη είχε και πάλι κίνηση καθώς ο Jared Sacks και ο Hein Dekker ηχογραφούν και πάλι τον Ivan Fischer και την Budapest Festival Orchestra στην 2η Συμφωνία του Brahms και στην 7η Συμφωνία του Bruckner. Η ηχογράφηση είναι εξαιρετική όπως πάντα, με τον τόνο τον εγχόρδων να είναι τόσο σωστός! Ήταν πολύ θετικό που άκουσα τους δύο δίσκους αυτούς μαζί. O Bruckner του Fischer δεν είναι το αντίπαλο δέος στον Mahler, όπως συμβαίνει συχνά, αλλά αποτελεί συνέχεια της παράδοσης του Brahms και του Mendellsohn. Υπολογίστε ότι η εκτέλεση είναι μάλλον η πιο σύντομη από όσες κυκλοφορούν. Θα έλεγα ότι ο Brahms του Fischer έχει το προβάδισμα, με την ηχογράφηση της 2ης Συμφωνίας να είναι καλύτερη από αυτή της 1ης. Αλλά οι φίλοι του Bruckner θα ενδιαφέρονταν να ακούσουν την ιδιαίτερη άποψη του Ούγγρου μαέστρου.
Αυστριακή Ραδιοφωνία
Τον περασμένο μήνα μιλήσαμε για τις ηχογραφήσεις με τεχνικούς της ORF για την Preiser Records, αλλά τώρα έχουμε δύο sacd της ίδιας της ORF. Η Αυστριακή Ραδιοφωνία έχει εκδώσει άπειρους δίσκους από τα αρχεία της –όταν ήμουν μικρός είχα έμμεση πρόσβαση σε αυτούς και είχα ακούσει δεκάδες βινύλια. Αλλά δεν ήξερα για sacd. Τα δύο που ακούσαμε δεν είναι νέες ηχογραφήσεις (έχουν δέκα χρόνια στην πλάτη τους) αλλά είχαν ιδιαίτερο μουσικό ενδιαφέρον. Το La Passione Rossa με το Oman Consort δεν έχει καμία σχέση με το αραβικό χαλιφάτο, αλλά είναι μια συλλογή με 6 κοντσέρτα του Vivaldi για πνευστά. Πολύ οξύς ήχος, που συχνά συνδέεται με τα ψηφιακά της εποχής. Αλλά θυμάμαι την Michala Petri να παίζει flautino και να πονάνε τα αυτιά μου στην άκρη της τρίτης σειράς, οπότε το αποτέλεσμα δεν είναι καθόλου αφύσικο. Η πολυκάναλη εκδοχή είναι κάπως πιο απαλή και χάνει σε λίγο σε λεπτομέρεια, χωρίς να προσφέρει κάτι ιδιαίτερο στην αίσθηση του χώρου. Το δεύτερο sacd είναι αφιερωμένο σ έργα του Franceso Bartolomeo Conti, που ξεκίνησε από την Ιταλία για να γίνει συνθέτης της αυλής στη Βιέννη. Η ζωντανή ηχογράφηση εδώ έχει τονισμένα άκρα, με το πολυκάναλο πρόγραμμα να προσφέρει καλύτερη αίσθηση της ακουστικής και καλύτερη σκηνή. Το στερεοφωνικό έχει κι εδώ περισσότερη λεπτομέρεια, μα και περισσότερους θορύβους από τη σκηνή και το κοινό.
Νέες εταιρίες
Ήρθε στα χέρια μας το πρώτο βυνίλιο της Preiser Records και μπορούμε να πούμε ότι μας παραξένεψε –το λιγότερο. Το Wer ist ivica Strauss? είναι μια πλήρως αναλογική ηχογράφηση χωρίς επεξεργασία στο Casino Baumgarten της Αυστρίας, όπου το τρίο των Georg Breinscmid (μπάσο), Sebastian Gürtler (βιολί) και Tommaso Huber (ακορντεόν) παρωδούν γνωστά θέματα των Strauss, Verdi, Wagner, μα και το Strangers in the Night. Η ηχογράφηση περιλαμβάνει και διαλόγους ανάμεσα στους μουσικούς, θυμίζει λίγο κλίμα πρόβας, μα το πνεύμα και το χιούμορ της μου διέφυγε, αφού δεν ξέρω γερμανικά. Από όλο το αρχείο της εταιρίας, δεν θα μπορούσαν να κάνουν πιο παράξενη επιλογή για το πρώτο τους βινύλιο!
Αντίθετα, το πρώτο lp της Troubadisc που ήρθε στα χέρια μας έχει πιο νορμάλ ρεπερτόριο –όχι όμως και γνωστό. Περιλαμβάνει ένα κουαρτέτο με πιάνο της Fanny Mendellsohn, ένα κουαρτέτο εγχόρδων της Gloria Coates και ένα της Violeta Dinescu. Πολύ ενδιαφέρον ρεπερτόριο με έργα γυναικών συνθετών με απόσταση πάνω από 150 χρόνια μεταξύ τους, και πολύ προσεγμένη ηχογράφηση. Παράλληλα, το πρώτο sacd της ίδιας εταιρίας έχει τρεις φαντασίες του Schumann με τον πιανίστα Wolfram Lorenzen (που μοιάζει αρκετά στον Schumann) ηχογραφημένες σε χαμηλή μέση στάθμη, αλλά με πολύ καλή παρουσία του πιάνου.
Σε ιστορικές τζαζ ηχογραφήσεις, ακούσαμε άλλη μια νέα εταιρία, την Jazzline. Το βαρύ διπλό βινύλιο είχε μια ηχογράφηση από τα αρχεία της WDR: το Modern Jazz Quartet (John Lewis, Milt Jackson, Percy Heath, Connie Kay) σε μια συναυλία του 1959 στο Beethoven Halle της Βόννης. Η ηχογράφηση προορίζονταν για ραδιοφωνική και τηλεοπτική χρήση, και δεν είχε εκδοθεί ποτέ στο παρελθόν σε δίσκο.
Η ποιότητα του ήχου είναι ικανοποιητική, με πλούσιο μπάσο και κοφτά κρουστά, αλλά το πιάνο χάνει πάρα πολύ σε όγκο και πιστότητα χαλώντας τη συνολική εικόνα. Η μουσική όμως του κουαρτέτου, είναι πάντα ελκυστική. Ο δίσκος κυκλοφόρησε μαζί με μια άλλη συναυλία του 1957 στην Κολωνία και σε Blu-ray Audio. Δεν το ακούσαμε, αλλά η παραγωγή ενός πολυκάναλου αποτελέσματος από μονοφωνική ηχογράφηση μας ξενίζει και σαν ιδέα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ